К Международному дню в поддержку жертв пыток 26 июня, Рабочая группа по борьбе с пытками Платформы «Гражданская солидарность» представляет четвертый ежегодный замер Индекса запрета пыток

Июн 27.2023

Рабочая группа по борьбе с пытками Платформы «Гражданская солидарность» представляет четвертый ежегодный замер Индекса запрета пыток

Рабочая группа по борьбе с пытками представляет результаты замера Индекса запрета пыток за 2022 год в восьми странах региона ОБСЕ: Беларусь, Казахстан, Кыргызстан, Молдова, Польша, Россия, Таджикистан и Украина.

Индекс запрета пыток — это уникальный инструмент оценки полноты реализации запрета пыток, разработанный Рабочей группой в 2020 году.  Пилотный замер прошел в 8 странах региона ОБСЕ, основываясь на данных 2019 года. Индекс считался по каждой стране и содержал оценки государственного механизма реагирования на пытки, судебного контроля, наличия норм в национальном законодательстве, запрещающих пытки, уровня обеспечения процессуальных гарантий, работающих на превенцию пыток, работающих в стране механизмов и средств превенции пыток, степени принятия государством международных обязательств в области запрета пыток.

По итогам пилотного замера Рабочая группа провела серию обсуждений для уточнения параметров Индекса и обеспечения более комплексного подхода в оценке ситуации в стране. В результате, в методологию Индекса были внесены ряд изменений – уточнены и добавлены показатели, сбалансированы критерии, отражающие как нормативное регулирование, так и правоприменительную практику. Кроме того, добавлен новый раздел с оценками эффективности расследования через опросы экспертов в данной сфере (адвокатов, прокуроров, судей, следователей, правозащитников).

Результаты, представляемые сегодня, — это четвертый замер Индекса.

В представленных сводных данных видна динамика как в сторону улучшения ситуации, так и в сторону ухудшения.

Например, значительный рост Индекса по Таджикистану в сравнении с пилотным замером за 2019 год произошел в силу уточнения многих показателей Индекса и добавления новых после пилотного замера, а также в силу произошедших в стране изменений за последние четыре года. Эксперты из Таджикистана комментируют рост так:

“За этот период, во многом в связи с процессом выполнения рекомендаций международных органов, существенно улучшилось законодательство в области свободы от пыток и обеспечения гарантий прав человека в системе уголовного судопроизводства. Мы видим первые уголовные дела, по которым есть реальные приговоры (от 15 лет лишения свободы). Мы также наблюдаем сокращение количества заявлений на применение пыток, однако не рассматриваем это как положительную динамику сокращения применения пыток, а скорее связываем это со страхом последующих репрессий за такие заявления правозащитникам. Сокращение наблюдается особенно после протестов в Горно-Бадахшанской автономной области (ГБАО) осенью 2021 года, когда было возбуждено огромное количество уголовных дел о беспорядках (по некоторым оценкам задержаны более одной тысячи человек). Есть основания полагать, что к задержанным применялись пытки, однако во время судебных процессов они это отрицали, боясь за членов своих семей. Не предоставляют информацию о применении незаконного насилия и адвокаты, поскольку давали подписки о неразглашении”.

Впервые за четыре года наблюдается рост Индекса и по России. Российские эксперты отмечают, что не наблюдают изменений ни в части сокращения практик применения пыток, ни в части повышения качества расследования дел о пытках, рост связан и криминализацией “пытки” в Уголовном кодексе и постепенным улучшением качества судебной статистики.

Критическое снижение Индекса произошло за два года в Польше. На это повлияли две группы показателей: существенное ухудшение качества судебной статистики и отсутствие доступа к данным о числе жалоб на пытки и количестве следователей, расследующих пытки. Оба показателя крайне важны для оценки эффективности государственного механизма борьбы с пытками.

Заметное снижение уровня Индекса наблюдается в Молдове и Украине. В Украине это связано с отсутствием доступа к информации о численности следователей, которые расследуют пыточные дела (ранее эта информация была публична), а также с ухудшением ситуации, касающейся защиты видеоархива в местах принудительного содержания, что является объяснимым последствием войны.

В Индексе по Молдове за 2022 год оказалось невозможным оценить уровень процессуальной самостоятельности органа расследования, поскольку эксперты из Молдовы не смогли получить сведения о количестве дел о пытках, расследование и рассмотрение в суде которых происходило даже в случаях отсутствия жалобы потерпевшего или же отказа потерпевшего от жалобы.

Отрицательными лидерами продолжают оставаться Беларусь и Россия.

Прошедший год кардинальным образом изменил ситуацию в ряде стран, где замеряется Индекс. Это в первую очередь касается войны в Украине, что повлияло и на весь регион в целом, последствий протестов в ГБАО осенью 2021 года, а также протестов в Казахстане в январе 2022 года. Подробнее можно увидеть в профилях и обзорных докладах по каждой стране.

 

В работе над подготовкой Индекса приняли участие члены Рабочей группы:

Ассоциация Промо-ЛЕКС, Молдова

Ассоциация украинских мониторов соблюдения прав человека в деятельности правоохранительных органов, Украина

Голос свободы, Кыргызстан

Команда против пыток, Россия

Международное бюро по правам человека и соблюдению законности, Казахстан

Правозащитное движение «Бир Дуйно Кыргызстан», Кыргызстан

Правозащитный центр "Весна", Беларусь

ОО “Кадiр-касиет”, Казахстан

Хельсинкский фонд по правам человека, Польша

Фонд “Общественный вердикт”, Россия

КЫМБАТТУУ ДОСТОР!

КЫМБАТТУУ ДОСТОР!
САЙТЫБЫЗДЫН КАДЫРМАН МЕЙМАНДАРЫ!
«Бир Дүйнө - Кыргызстан» укуктук кыймылы» коомдук бирикмеси сизден материалдык колдоо көрсөтүүнү өтүнөт!

Кайрымдуулук

Биздин сын-пикирлер

Шахбоз Латипов

Шахбоз Латипов

Юридикалык билим жөнүндө диплом тажрыйба менен тастыкталышы керек

Шахбоз Латипов 24 жашта, жаш адвокат: “Мен БДКга стажировкага келгенимде юридикалык жана укук коргоо ишмердүүлүгү боюнча тажрыйбам жок болчу. Өзүмдөн улуу тажрыйбалуу кесиптештерим менен сот процесстерине катышып, документтерди өздөштүрө баштадым. Бара-бара жетекчим Хусанбай Салиев мага документтерди даярдоону ишенип тапшыра баштады, кылдат текшерип, жөндүү кеңештерин берди. Тажрыйба убакыттын өтүшү жана эмгектенүү менен келет. Күн сайын бизге жардамга муктаж болгон ондогон адамдар келишет, алардын көбү социалдык жактан аярлуу катмардагылар: аз камсыз, көп балалуу, улгайган жарандар. Укуктук уюмдун юристине кээде психологдун функциясын аткарууга туура келет, бул жерде кесипкөйлүктү сактап, эмпатиясын билдире алышы кажет. 2019-жылдын аягында мен адвокаттык ишмердүүлүк менен алектенүү укугуна сынакты ийгиликтүү тапшырып, адвокат катары иш алып бара баштадым. Оор маселелер боюнча кесиптештериме кайрылам, алар көмөк көрсөтүшөт. Уюмдун эң күчтүү жагы ушунда: колдоо жана түшүнүү бар”.

Феруза Амадалиева

Феруза Амадалиева

Уюм аймактарды бириктирет

Феруза Амадалиева соцкызматкер, лидер педагог: “БДКнын тренингдик окуулары аймактардагы катышуучулар менен таанышууга мыкты мүмкүнчүлүк түзүп берет, биз соцтармактарда пикир алышуубузду улантабыз, иш-чараларда жолукканыбызда жакын достордой көрүшөбүз, биздин ортобузда абдан жылуу мамиле орун алган! Иш-чараларда мен өз билимимди кеңейте алдым, системалаштырдым, практика жүзүндө кантип колдонуу керектигин тастыктадым. Мага модулдар, окутуу системасы жана практика: ролдоштурулган оюндар, теория, талкуулар абдан жагат. Ар бир адам ачылат. Мен башка аярлуу айымдар үчүн лидер болууга жетиштим, аларга жардам берүүгө жана ушул сыяктуу иш-чараларга тартууга аракет кылам”. Феруза Амадалиева БДК уюштурган көптөгөн иш-чаралардын туруктуу катышуучусу, аярлуу катмардагы аялдарга укуктук кеңештерди берүү үчүн БДКнын юристтерин чакырып турат.

Нуриза Талантбек кызы

Нуриза Талантбек кызы

Өзүмдө ишенич пайда болду

Нуриза Талантбек кызы 2019-жылдын жайында даректүү тасмаларды аймактарда көрсөтүүгө активдүү катышкан, кыйноолордун курмандыктарын коргоо күнүнө арналган өнөктүктү өткөрүүдө уюштуруу иштерине жардам берген, сапарларга барган, аялдардын лидерлиги боюнча тренингдик окуулардан өткөн. Ал буга чейин мигранттык турмушту башынан кечирген, Ошто бейөкмөт уюмдардын биринде иштеген, азыркы учурда Бишкекте кызмат көрсөтүү жаатында иштейт. Тренингдик окуулардан өтүшүн ал “баа жеткис тажрыйба” деп эсептейт. “Менин мындай иш-чараларга биринчи жолу катышышым, андан мага абдан керектүү маалыматтарды алдым, бул үчүн уюштуруучуларга чын дилимден ыраазычылыгымды билдирем. Жашоомдо оор учурлар болгон, мен алган билимдеримдин артында аларды жеңе алдым, күчтөндүм! Тренингдик окуулардан кийин өзүмө ишенич жаралды, адам укугунун маңызын терең түшүнүп, өз кызыкчылыктарымды коргоого үйрөндүм”.

Шукурулло Кочкаров

Шукурулло Кочкаров

Соттолуучу каза тапты. Аны реабилитациялоо боюнча иштер жүрүп жатат.

Шукурулло Кочкаровдун иши оор иштер боюнча жумуштар уланып жатканын айкындап турат. Ал 2010-жылдагы кыйноолордон кийин майыптыкка учурады. Тагылган айыптардын бир беренеси боюнча акталууга жетишти, аны реабилитациялоо жана зыяндын ордун толтуруу үчүн кыйноолордун курмандыгы катары таануу боюнча иштер жүрүп жатат. Соттор Шукурулло Кочкаровсуз улантылууда – ал 2019-жылдын 2-августунда көз жумду. Анын кызыкчылыктарын атасы Саидазиз Кочкаров жактоодо, ал дагы көзүнүн көрүүсү боюнча майып. “Бизди көп жылдардан бери БДК кызматкерлери колдоп келе жатышат, менин уулумдун ишин алып барышууда, аны сотко алып келишти, анткени, ал өз алдынча кыймылдай албай калган, биздин үй-бүлөгө ар убакта жардам беришет: аялым экөөбүз тең реабилитациялоо курсунан өттүк, уулумду дары-дармектер менен камсыз кылууга жардам беришти, ар кандай жардамдарды көрсөтүштү”.

Дильер Джумабаев

Дильер Джумабаев

Кыйноолордон жабыр тарткандарга ар тараптуу жардам

Кара-Суу районунун тургуну Дильер Жумабаев укук коргоо органдары менен пикир алышууда чоң тажрыйбага ээ. 2010-жылы ага курал-жарактарды сактоо боюнча айып тагылган, юристтердин ишинин натыйжасында ал акталган. Эки жылдан кийин анын үйүндө экстремисттик мүнөздөгү материалдарды табуу максатын көздөгөн биринчи тинтүү жүргөн, бирок, эч нерсе табышкан эмес. 2014-жылы аны экстремисттик материалдарды сактагандыгы үчүн айыптышкан. Сотто прокурор 15 жылга эркинен ажыратууну сураган, сот 6 жылга эркинен ажыраткан. Бир нече жылдан кийин ал шарттуу-мөөнөтүнө чейин бошотулган. “Мен БДКнын квалификациялуу укуктук жардам көрсөтүшкөнү үчүн ыраазымын. Кыйноолордон жабыркагандарды реабилитациялоо курсуна катыштым. Ар кандай укук бузууларга туш келгенде ушул уюмга кайрылууну сунуш кылам”.

Партнерлор

Бардык укуктар корголгон © 2020

Сайтты иштеп чыккан: http://webformat.kg