Кыйноолордон боштондук. Мыйзамдуулуктун сакталышы

Июн 24.2021

"Бир Дүйнө Кыргызстан" УК КБнин 26-июнь кыйноолордун жана катаал мамилелердин курмандыктарын колдоонун эл аралык күнүнө карата пресс релизи

2018-жылдан бери БДК БУУнун ыктыярдуу мүчөлүк акылар фондунун колдоосунда "Кыйноолордун жана катаал мамилелердин курмандыктарын укуктарын коргоо" долбоорун жүзөгө ашырып келүүдө. Узак мөөнөттүү колдоолордон улам телефон, онлайн аркылуу жана көзмө көз жолугушуулар менен консультацияларды берүү, ошондой эле, документтерди даярдоо, мамлекеттик органдарда коштоп жүрүү, Кыргызстандын сотторунда жана тергөө этаптарында жарандардын кызыкчылыктарын коргоо жолу менен аярлуу катмардагы жарандар үчүн сапаттуу укук жардам жеткиликтүү болууда. 

 Кыйноолордун курмандыктары улуттук механизмдер бүткөн учурда адам укуктары боюнча БУУнун Комитетине даттанууларды даярдоо жаатында колдоо ала алышат. Уюм жыл сайын 16-20 стратегиялык сот процесси боюнча кыйноолордун курмандыктарына катышы бар жактардан компенсация алуу жоопкерчилигине тартуу багытында иш алып барып келет. Бул өтө татаал, мерчемдүү, адвокаттардын жогорку берилүүсүн жана юриспруденция чөйрөсүндө терең билимдерди талап кылган узак иш.

Жыл сайын уюмдун Бишкектеги жана Оштогу кеңселерине кыйноолордун жана катаал мамилелердин курмандыктарын коргоо маселелери боюнча 200гө жакын жаран кайрылышат. Былтыркы жылы коронавирустун таралышы менен карантиндин киргизилишинен улам кайрылуулардын саны төмөндөдү. Салыштырып айтканда, 2020-жылдын биринчи жарым жылында 54 консультация көрсөтүлсө, 2021-жылдын ушул эле мезгилинде 69 консультация берилген. Кайрылган аялдардын саны көбөйдү. Жардам сурап көбүнчө камакта жатып катаал мамилеге тушуккан же кыйноолорго учурагандардын туугандары кайрылышат. Кайрылгандардын жалпы санынын 50%ы туугандары (өткөн жылга салыштырганда кайрылгандардын жалпы санынын 44%ын түзгөн). Улуттук курамы боюнча алганда көпчүлүгү – өзбек улутундагылар, кыргыз улутундагы жарандардан дагы кайрылуулар көбөйүүдө.

Кыйноолорду колдонуу менен иштерди алып барууда улуттук мыйзам-ченемдердин өзгөчөлүктөрү менен байланышкан бир катар системалык барьерлер бар. КР КЖП 155 беренесине ылайык, сотко чейинки өндүрүш кылмыш ишин жасоого шектелгендиги жөнүндө кабарлоодон кийин эки айдан кеч эмес мөөнөттө кылмыш иши боюнча сотко чейинки териштирүү иштери бүткөрүлүшү керек. Бул норма тергөөгө сотко чейинки өндүрүштү аныкталбаган мөөнөткө чейин создуктурууга мүмкүнчүлүк түзөт. Ошондой эле, адвокаттар иликтөөнүн андан аркы жүрүшүнө таасир эткен экспертизанын сапатына байланыштуу маселелерди айтышат. Практикада айыптоонун жеңил беренелери – кызмат абалынан кыянат пайдалануу, кызматтык ыйгарым укуктарын жогорулатуу колдонулат. Ушул же башка кыйынчылыктарга карабастан жарандарды коргоо боюнча иштер токтогон жок.

БДК авдокаттык коомчулук, коомдук уюмдар, мамлекеттик укук коргоо институттары менен тыгыз кызматташат. БДК өнөктөштөрүнүн, асыресе, “Голос свободы” КФнун  көмөктөшүүсүнүн алдында кыйноолордон жабыркагандар жана алардын үй-бүлө мүчөлөрү толук кандуу реабилитациядан өтүү мүмкүнчүлүгүнө ээ болушат.

Укук коргоочулар катаал адамзаттык эмес мамилелерге жана кыйноолорго чыдап жүрбөөгө чакырышат. Жарандардын фундаменталдык укуктарынын бузулушун болтурбоо үчүн жабык мекемелерде Манделла принциптерин илгерилетүү зарыл. 

Кыйноолорго каршы күрөшүүгө күч-аракеттерди бириктирүү көз карандысыз сот бийлигин түзүүгө көмөкчү болот, басмырлоого жана зомбулук кылууга жол берилбей, жарандардын адилеттүү жана теңдикте корголушун камсыз кылат.

 

 

КЫМБАТТУУ ДОСТОР!

КЫМБАТТУУ ДОСТОР!
САЙТЫБЫЗДЫН КАДЫРМАН МЕЙМАНДАРЫ!
«Бир Дүйнө - Кыргызстан» укуктук кыймылы» коомдук бирикмеси сизден материалдык колдоо көрсөтүүнү өтүнөт!

Кайрымдуулук

Биздин сын-пикирлер

Шахбоз Латипов

Шахбоз Латипов

Юридикалык билим жөнүндө диплом тажрыйба менен тастыкталышы керек

Шахбоз Латипов 24 жашта, жаш адвокат: “Мен БДКга стажировкага келгенимде юридикалык жана укук коргоо ишмердүүлүгү боюнча тажрыйбам жок болчу. Өзүмдөн улуу тажрыйбалуу кесиптештерим менен сот процесстерине катышып, документтерди өздөштүрө баштадым. Бара-бара жетекчим Хусанбай Салиев мага документтерди даярдоону ишенип тапшыра баштады, кылдат текшерип, жөндүү кеңештерин берди. Тажрыйба убакыттын өтүшү жана эмгектенүү менен келет. Күн сайын бизге жардамга муктаж болгон ондогон адамдар келишет, алардын көбү социалдык жактан аярлуу катмардагылар: аз камсыз, көп балалуу, улгайган жарандар. Укуктук уюмдун юристине кээде психологдун функциясын аткарууга туура келет, бул жерде кесипкөйлүктү сактап, эмпатиясын билдире алышы кажет. 2019-жылдын аягында мен адвокаттык ишмердүүлүк менен алектенүү укугуна сынакты ийгиликтүү тапшырып, адвокат катары иш алып бара баштадым. Оор маселелер боюнча кесиптештериме кайрылам, алар көмөк көрсөтүшөт. Уюмдун эң күчтүү жагы ушунда: колдоо жана түшүнүү бар”.

Феруза Амадалиева

Феруза Амадалиева

Уюм аймактарды бириктирет

Феруза Амадалиева соцкызматкер, лидер педагог: “БДКнын тренингдик окуулары аймактардагы катышуучулар менен таанышууга мыкты мүмкүнчүлүк түзүп берет, биз соцтармактарда пикир алышуубузду улантабыз, иш-чараларда жолукканыбызда жакын достордой көрүшөбүз, биздин ортобузда абдан жылуу мамиле орун алган! Иш-чараларда мен өз билимимди кеңейте алдым, системалаштырдым, практика жүзүндө кантип колдонуу керектигин тастыктадым. Мага модулдар, окутуу системасы жана практика: ролдоштурулган оюндар, теория, талкуулар абдан жагат. Ар бир адам ачылат. Мен башка аярлуу айымдар үчүн лидер болууга жетиштим, аларга жардам берүүгө жана ушул сыяктуу иш-чараларга тартууга аракет кылам”. Феруза Амадалиева БДК уюштурган көптөгөн иш-чаралардын туруктуу катышуучусу, аярлуу катмардагы аялдарга укуктук кеңештерди берүү үчүн БДКнын юристтерин чакырып турат.

Нуриза Талантбек кызы

Нуриза Талантбек кызы

Өзүмдө ишенич пайда болду

Нуриза Талантбек кызы 2019-жылдын жайында даректүү тасмаларды аймактарда көрсөтүүгө активдүү катышкан, кыйноолордун курмандыктарын коргоо күнүнө арналган өнөктүктү өткөрүүдө уюштуруу иштерине жардам берген, сапарларга барган, аялдардын лидерлиги боюнча тренингдик окуулардан өткөн. Ал буга чейин мигранттык турмушту башынан кечирген, Ошто бейөкмөт уюмдардын биринде иштеген, азыркы учурда Бишкекте кызмат көрсөтүү жаатында иштейт. Тренингдик окуулардан өтүшүн ал “баа жеткис тажрыйба” деп эсептейт. “Менин мындай иш-чараларга биринчи жолу катышышым, андан мага абдан керектүү маалыматтарды алдым, бул үчүн уюштуруучуларга чын дилимден ыраазычылыгымды билдирем. Жашоомдо оор учурлар болгон, мен алган билимдеримдин артында аларды жеңе алдым, күчтөндүм! Тренингдик окуулардан кийин өзүмө ишенич жаралды, адам укугунун маңызын терең түшүнүп, өз кызыкчылыктарымды коргоого үйрөндүм”.

Шукурулло Кочкаров

Шукурулло Кочкаров

Соттолуучу каза тапты. Аны реабилитациялоо боюнча иштер жүрүп жатат.

Шукурулло Кочкаровдун иши оор иштер боюнча жумуштар уланып жатканын айкындап турат. Ал 2010-жылдагы кыйноолордон кийин майыптыкка учурады. Тагылган айыптардын бир беренеси боюнча акталууга жетишти, аны реабилитациялоо жана зыяндын ордун толтуруу үчүн кыйноолордун курмандыгы катары таануу боюнча иштер жүрүп жатат. Соттор Шукурулло Кочкаровсуз улантылууда – ал 2019-жылдын 2-августунда көз жумду. Анын кызыкчылыктарын атасы Саидазиз Кочкаров жактоодо, ал дагы көзүнүн көрүүсү боюнча майып. “Бизди көп жылдардан бери БДК кызматкерлери колдоп келе жатышат, менин уулумдун ишин алып барышууда, аны сотко алып келишти, анткени, ал өз алдынча кыймылдай албай калган, биздин үй-бүлөгө ар убакта жардам беришет: аялым экөөбүз тең реабилитациялоо курсунан өттүк, уулумду дары-дармектер менен камсыз кылууга жардам беришти, ар кандай жардамдарды көрсөтүштү”.

Дильер Джумабаев

Дильер Джумабаев

Кыйноолордон жабыр тарткандарга ар тараптуу жардам

Кара-Суу районунун тургуну Дильер Жумабаев укук коргоо органдары менен пикир алышууда чоң тажрыйбага ээ. 2010-жылы ага курал-жарактарды сактоо боюнча айып тагылган, юристтердин ишинин натыйжасында ал акталган. Эки жылдан кийин анын үйүндө экстремисттик мүнөздөгү материалдарды табуу максатын көздөгөн биринчи тинтүү жүргөн, бирок, эч нерсе табышкан эмес. 2014-жылы аны экстремисттик материалдарды сактагандыгы үчүн айыптышкан. Сотто прокурор 15 жылга эркинен ажыратууну сураган, сот 6 жылга эркинен ажыраткан. Бир нече жылдан кийин ал шарттуу-мөөнөтүнө чейин бошотулган. “Мен БДКнын квалификациялуу укуктук жардам көрсөтүшкөнү үчүн ыраазымын. Кыйноолордон жабыркагандарды реабилитациялоо курсуна катыштым. Ар кандай укук бузууларга туш келгенде ушул уюмга кайрылууну сунуш кылам”.

Партнерлор

Бардык укуктар корголгон © 2020

Сайтты иштеп чыккан: http://webformat.kg