Жактоочу тарап жана Азимжан Аскаровдун өзү соттук коллегияга Адам укуктары боюнча Комитеттин 2016-жылдын 31-мартындагы түшүндүрмөлөрүн КРнын Өкмөтү тарабынан аткарылышынын маанилүүлүгү жана ыкчамдыгы боюнча бардык аргументтерди келтирүүгө даяр. 

Кыйноолордун курмандыгы Азимжан Аскаровдун даттануусун кароо таржымалы дүйнө жүзүнө КРнын мурдагы бийлиги тарабынан адам укуктары боюнча БУУнун Комитетинин Түшүндүрмөлөрүнүн четке кагылып келгендигин көрсөттү.

КРнын Конституциясынын 6-беренесинде эл аралык келишимдердин милдеттүүлүгү белгиленген, буга КРнын эл аралык келишимдер жөнүндө мыйзамынын 31-беренеси, КРнын Кылмыш Жаза жана Жазык-Аткаруу кодекстеринин 1-беренелери шайкеш келет.

Бул нормалардын негизинде, КРнын эл аралык келишимдери эл аралык укук нормаларына ылайык милдеттүү түрдө жана кынтыксыз сакталышы шарт.

Эл аралык Пакттын нормалары Кыргыз Республикасында  БУУнун адам укуктары боюнча комитетинин практикасына жараша түшүндүрүлүшү жана колдонулушу зарыл. 

БУУнун комитети Пакттын нормаларынын сакталгандыгын же сакталбагандыгын аныктайт, ал эми катышуучу мамлекеттер өзүнө ыктыярдуу кабыл алган милдеттенмелердин алкагында Комитеттин түшүндүрмөлөрүн ак ниеттик менен аткарууга милдеттүү. Натыйжада, укуктук коргоонун натыйжалуу каражаттары укугу Пакттын 2-беренесинде каралып, катышуучу мамлекет Комитетке кайрылган авторлордун укуктарын калыбына келтирүү максатында, эгерде бул Комитеттин түшүндүрмөлөрүнөн келип чыккан болсо,  катышуучу мамлекет тарабынан ишти кайрадан кароону ак ниеттик менен камсыз кыла тургандыгын белгилейт.

Азимжан Аскаров тарабынан 2016-жылы жаңы кароого багытталган иш Адам укуктары боюнча комитеттин 2016-жылдын 31-мартындагы түздөн түз көрсөтмөсүнө карабастан,  адам укуктары боюнча жол берилген бузууларды түзөткөн эмес. Абийир туткуну  Азимжан Аскаров абактан бошотулган жок. Кыйноолорго тыюу салуу жөнүндө бузулган 7-берене ошол боюнча түзөтүлбөдү: БУУ органдары тарабынан иликтөө ырааттуу талап кылынгандыгына карабастан, кыйноо фактыларына натыйжалуу иликтөө жүргүзүлгөн жок.

Процесстин жүрүшүндө Азимжан Аскаров темир тордо кишенделип, колдоруна наручник салынып кармалды,  бул КРнын Конституциясынын 26-беренесинде каралган адамгерчиликсиз мамилеге тыюу салуунун жана айыпсыздык презумпциясынын түздөн-түз бузулушуна алып келет. Чүй облустук соту ишти  2010-жылдагы Базар-Коргон райондук соту караган алкакта караган. 

Жыйынтыгында натыйжалуу соттук коргоого Азимжан Аскаровдун бузулган укуктары Пакттын 2-беренесине ылайык калыбына келтирилген эмес.

Юристтердин эл аралык комиссиясы дагы ушундай эле пикирде, алардын белгилөөсүндө Чүй облустук сотунун процесси кыйноолордун курмандыгы Аскаровдун укуктарын калыбына келтирген жок.  Юридикалык корутундуга адам укуктары жаатындагы алдыңкы адистер кол коюшкан. Булар: сэр Николас Братца - көп жылдар бою сот болуп иштеген жана адам укуктары боюнча Европалык соттун төрагасы болгон, адам укуктары боюнча Европалык соттун төрагасы жана профессор Хуан Мендес - Кыргыз Республикасына келип кеткен, кыйноолор маселеси боюнча БУУнун мурдагы атайын баяндамачысы, ошондой эле, ЮАР апелляциялык Жогорку Сотунун судьясы, узак жылдар бою апартеидге каршы күрөшкөн  - Ажар Качалиа. Алардын биргелешкен пикири эл аралык коомчулукта жогорку кадыр-баркка ээ (караңыз. http://birduino.kg/pressaru/kyirgyizstan-dolzhen-vyipolnit-svoi-obyazatelstva-v-oblasti-prav-cheloveka-i-osvobodit-pravozashhitnika-azimzhana-askarova,-schitaet-ekspert-oon).

Эл аралык укуктук процедуралардын алкагында адам укуктары боюнча комитеттин Азимжан Аскаровдун иши боюнча түшүндүрмөлөрүнүн аткарылбаган учуру 2018-жылы расалык басмырлоону болтурбоо боюнча комитеттин корутунду эскертүүлөрүндө жана 2020-жылдын январындагы КРнын универсалдуу мезгилдик отчетунда дагы талашсыз ырасталган.  

КРнын Жазык-Аткаруу кодексинин 439-беренесинин 1-бөлүмүнүн 4-пунктуна ылайык, Жогорку Сот эгерде Кылмыш Жаза кодексинин Жалпы бөлүмүнүн жобосу бузулса, өкүмдү четке кагууга жана кылмыш ишин токтотууга укуктуу. Анткени, КРнын Кылмыш Жаза кодексинин  1-беренеси эл аралык укукка шилтеме келтирип, анын бузулушу КРнын Жогорку Сотуна Азимжан Аскаровдун кассациялык даттануусун канааттандырууга мүмкүнчүлүк бере турганын көрсөтөт.

«Бир Дүйнө-Кыргызстан» укуктук кыймылы дүйнө жүзү боюнча өнөктөштөрдүн шериктештиги тармагы менен биргеликте өзгөчө муктаждыктагы камактагыларга, анын ичинде абийир туткуну, укук коргоочу Азимжан Аскаровго карата акыйкаттык жана гумандуулук айрыкча, азыркы пандемия маалында өкүм сүрөт деген ишеничин билдирет, муну менен Кыргыз Республикасы адам укуктарынын жана эркиндиктеринин фундаменталдуу, жалпы адамзаттык баалуулуктарын жактай тургандыгын тастыктайт.  

Байкоочу катары катышууну каалаган эл аралык уюмдардын жана жарандык коомдун өкүлдөрүн, ошондой эле, журналисттерди аккредитациядан өткөрүү маселеси боюнча Жогорку Сотко кайрылыңыздар. Жогорку Соттун басма сөз кызматынын байланышуу дареги:  66 32 05, pressa@sot.kg.

Аскаровдун ишине байланыштуу бардык суроолор боюнча: +996 773 4г0 72 93 уюлдук телефону, e mail: birduinokyrgyzstan@gmail.com аркылуу кайрылсаңыздар.